Stacja Bielsko-Biała Komorowice (Linia kolejowa 139, odc. 21)

Wracając po kilkutygodniowej przerwie na linię kolejową nr 139, podziękujemy losowi za dotychczasowe wyroki i chwilowo poniechamy rzutów kością, by dokonać systematycznego przejazdu przez Bielsko-Białą z północy na południe. Wyruszymy z ostatniego odwiedzonego miejsca, czyli z Czechowic-Dziedzic Południowych, a zatrzymamy się na wszystkich stacjach i przystankach z wyjątkiem opisanego już Lipnika. Ponieważ czas goni, będziemy się streszczać, ale nie wszędzie – na Bielsku-Białej Głównej nie będziemy szczędzić czasu.

Zdjęć ze stacji wyjątkowo mało, bo też nie ma o czym się rozpisywać. Jeden peron, dwie wiaty, przejazd ze szlabanem, budyneczek nastawni. Budynku dworcowego brak.

Dworzec kiedyś był: mały, niski, ale mieścił kasę, poczekalnię i toalety. Nie cechował się niczym szczególnym, architektonicznie nijaki, powojenny, z lat bliżej nieokreślonych. Wyburzono go w roku 2010. Jego zdjęcia można zobaczyć np. na stronie Koleje Śląska Cieszyńskiego.

*

Krótki spacer. 

Przystanek Batzdorf-Komorowice otwarto w roku 1909, ponad pół wieku po otwarciu linii kolejowej. Komorowice były wówczas samodzielną wsią, a właściwie dwiema wsiami, jak zwykle w tych okolicach. Komorowice Śląskie vel Niemieckie (po niemiecku Batzdorf), mniejsze i położone na lewym brzegu Białej, były na Śląsku Cieszyńskim; prawobrzeżne Komorowice Polskie vel Krakowskie, dużo większe – w Galicji. Po II wojnie dwie wsie połączono w jedną, a w roku 1977 wcielono je do Bielska-Białej, zgodnie z tajemniczą dla mnie peerelowską polityką terytorialnego rozrostu głównych miast.

Dziś są to obszary przemysłowo-podmiejskie. Przemysłu tu dużo; na południowym skraju Komorowic Śląskich stoi dawna FSM, dziś zakłady Fiata; są i inne, mniejsze fabryki. Są też, poza linią kolejową, wylotowe ulice, przy nich jakieś magazyny, sklepy... oczyszczalnia ścieków... szrot... Wśród nich starsze i młodsze domy, domki oraz niskie bloki zbudowane dla pracowników FSM. Między domkami, nad nimi, obok nich, wzdłuż rzeki, czasem nad nią biegną rury z elektrociepłowni na południu Czechowic-Dziedzic. 

Stacja kolejowa, tak jak cała odnoga Uprzywilejowanej Kolei Północnej Cesarza Ferdynanda do Bielska, leży na lewym, śląskim brzegu Białej. Wszystkie dalsze zdjęcia w tym poście są już z brzegu prawego, dawniej galicyjsko-małopolskiego. Oczyszczalnię ścieków, fabryki, szrot sobie darowałem, sfotografowałem natomiast, studiując okoliczny pejzaż, kilka domków.

Szkoła z lat 30:

Dawniej główny plac Komorowic Krakowskich, przy którym stały zabudowania folwarku żywieckich Habsburgów; zdaje się, że budynek w głębi po prawej to ich pozostałość:

Namiastka rynku; gdyby to była samodzielna miejscowość, nie peryferyjna dzielnica, bardzo możliwe, że to miejsce byłoby reprezentacyjnie zadbane.

Głównym celem spaceru po Komorowicach i najciekawszym w nich obiektem jest wszakże kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela; poświęcę mu chwilę uwagi również dlatego, że jego wieżę świetnie widać z okna pociągu. Wieża ta jest moim zdaniem bardzo ładna, a z samym kościołem wiąże się kilka ciekawych informacji.

Kościół zbudowano w latach 20. XX wieku; tuż obok stał jeszcze wówczas niewielki kościół drewniany, także z charakterystyczną wieżą i z metryką sięgającą wieku XV. W roku 1949 ten zabytkowy kościółek przeniesiono w całości do Krakowa, gdzie w Woli Justowskiej planowano utworzenie skansenu architektury drewnianej. Komuś u góry albo za kotarą losu takie przenoszenie zabytków z miejsca na miejsce najwidoczniej się nie podoba, bo postawiony w Woli Justowskiej kościół w roku 1978 spłonął; odbudowano go w latach 80., po czym w roku 2002 spłonął ponownie i skutecznie. Zanim doszło do pierwszego pożaru, zdążono – jak uczy Wikipedia – nakręcić w nim ostatnią scenę filmu Potop, więc jego wnętrze łatwo sobie obejrzeć na YouTubie; to śmieszne, że upicką świątynię zagrał w filmie kościół, o którym można by powiedzieć, że jest z drugiego końca I Rzeczpospolitej, gdyby Upita była na jej końcu (Komorowice, owszem, były). W Komorowicach pozostało trochę starego wyposażenia przeniesionego do nowego kościoła, w tym zwłaszcza wspaniały szesnastowieczny obraz w ołtarzu głównym. Niestety z tego wnętrza nie mam zdjęć, a ściśle – mam, ale kiepskiej jakości; wie jednak każda striptizerka, że nie wszystko trzeba od razu pokazywać.

Druga ciekawostka związana z tym kościołem to osoba jego architekta. Według wszystkich dostępnych informacji był nim miejscowy, bialski majster Emanuel Rost junior (1848–1915), syn innego bialskiego majstra Emanuela Rosta seniora, po którym odziedziczył budowlano-architektoniczny fach. Architekt ten ma w dorobku kilkadziesiąt budynków w Bielsku-Białej, z których bez wątpienia najbardziej okazały jest imponujący ratusz, wzniesiony w latach 1895–97 jako siedziba komunalnej kasy oszczędności i magistratu miasta Białej. Zgodnie ze swą taktyką niefotografowania obiektów zbyt oczywistych nie mam własnych jego zdjęć – mimo że zdjęcia z sąsiedztwa już tu wrzucałem – zawsze jest jednak Steet View:

Jest to, jak widać, pompierski historyzm pełną gębą, w niczym nie zapowiadający architektury modernistycznej. Emanuel Rost junior jest też jednak projektantem kilka lat młodszych budynków z detalem secesyjnym (jak kamienica przy Barlickiego 11 w Bielsku), a wreszcie jest podpisany pod komorowickim kościołem, wzniesionym mniej więcej trzydzieści lat po ratuszu i zupełnie już innym w wyrazie. Z tym autorstwem wiąże się pewna wątpliwość, mianowicie Rost junior zmarł w roku 1915, a kościół zaczęto budować w 1921 – co jednak nie musi być niespójne, skoro między rokiem 1915 a 1921 cały czas trwała wojna lub przynajmniej stan wielkiej niepewności politycznej i ekonomicznej. Może projekt sporządzony jeszcze przed wybuchem wojny zaczęto realizować dopiero po sześciu czy siedmiu latach; może projekt Rosta ktoś później przerobił. Gdyby jednak ten wspaniały pompierski ratusz i ten wspaniały wczesnomodernistyczny kościół miały tego samego autora – można by to uznać za przykład stopniowego dojrzewania nowoczesności w twórczości architektów o formacji całkiem dziewiętnastowiecznej, uprawiających też secesję, czyli to, czego doktrynalni moderniści najbardziej potem nienawidzili – i dobrze sobie radzących w każdym z tych stylów.